Środki transportu
Poniedziałek, 02.07.2012. Justyna Szambelan
Emisja zanieczyszczeń spowodowanych przez środki transportu turystycznego następuje zarówno na trasie dojazdu do docelowego miejsca podróży, jak i w miejscach zwiedzanych przez turystów. Najwięcej przejazdów turystycznych do europejskich regionów turystycznych (61%) odbywa się niestety środkami komunikacji drogowej, w dodatku częściej indywidualnymi (samochodami) niż zbiorowymi (autobusami). Prywatny ruch samochodowy ma bardzo duży udział w zanieczyszczaniu powietrza regionów turystycznych oraz ich degradacji przestrzennej ze względu na rozbudowę koniecznych dróg i parkingów. Komunikacja lotnicza, która jest najbardziej energochłonnym sposobem transportu na świecie, ma ponad 20% udziału w podróżach turystycznych. Koleją, czyli stosunkowo przyjaznym dla środowiska środkiem komunikacji, przemieszcza się w Europie tylko 15% podróżnych. Transport jest na świecie głównym źródłem hałasu, na który narażeni są ludzie i zwierzęta, znaczącym emitentem szkodliwych substancji, a także negatywnie wpływa na zmiany klimatu.
 
 
Środki transportu a klimat
 
Środek transportu Średnia emisja CO2 na pasażera na kilometr
Pociąg 0,016 kg
Autokar 0,020 kg
Samochód 0,133 kg
Samolot (przelot < 500 km) 0,206 kg
Samolot (przelot > 500 km)
0,130 kg
 
 
Transport samochodowy
 
Niestety coraz więcej przemieszczamy się samochodami, a coraz mniej komunikacją zbiorową. Aby uświadomić sobie, że jest to tendencja w złym kierunku, wystarczy wyobrazić sobie co by było, gdyby każdy Chińczyk i każdy Hindus mógł zrealizować marzenie o własnych „czterech kółkach”.
 
Zabiera przestrzeń: Im więcej osób wybiera samochód, tym bardziej zatłoczone są drogi i parkingi, a im więcej budujemy dróg i parkingów, tym więcej musimy zająć miejsca, które mogłyby zajmować lasy, pola, parki, domy i deptaki. Mało komu podoba się spędzanie wakacji koło hałaśliwej ulicy, przeciskanie się wąskim chodnikiem wzdłuż ruchliwej drogi lub długie czekanie na zielone światło aby przekroczyć kilkupasmową arterię... a jednak wiele osób wciąż domaga się, aby móc podjechać samochodem do samego miejsca wypoczynku.
 
Szkodzi zdrowiu: nawet ci, którzy nie jeżdżą samochodami, są narażeni na wypadki drogowe oraz szkodliwy wpływ ruchu samochodowego na zdrowie. Z rur wydechowych wydostają się szkodliwe związki chemiczne, które powodują choroby płuc i raka (NOx, CH, SO2, CO, sadza). Wyziewy z aut powodują też tzw. letni smog, czyli znaczne stężenie ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery, który źle wpływa na błony śluzowe i powoduje kłopoty z oddychaniem. Do tego dochodzi hałas, który wpływa na rozdrażnienie, nerwowość, uszkodzenia słuchu, bezsenność, zaburzenia krążenia, skoki ciśnienia, ryzyko zawału, obniża jakość życia ludzi, negatywnie wpływa na efektywność pracy i uczenia się... a także zachowania społeczne, np. skłonność do pomagania innym. W wielu miastach bezpieczne normy hałasu są przekroczone.
 
Jest wielkim problemem dla zwierząt: wszystko to, co przeszkadza ludziom, dla zwierząt i roślin stanowi jeszcze większy problem. Zwierzęta również ulegają wypadkom i giną pod kołami samochodów. Hałaśliwa, ruchliwa droga stanowi też barierę dla zwierząt i może odciąć zwierzęta je od wodopoju, terenów łowieckich, utrudnia im migracje, zmniejsza możliwość poszukiwania partnera i wymiany materiału genetycznego. Izolowane ekosystemy są słabsze, bardziej narażone na negatywne procesy, a w efekcie ubożeją i zamierają.
 
Zanieczyszcza środowisko: samochody potrzebują olejów, smarów i benzyny. Samochody, zwłaszcza te w gorszym stanie technicznym, zanieczyszczają drogi płynami eksploatacyjnymi, które są następnie spłukiwane z deszczem i trafiają do wód gruntowych. W okresie zimowym wzrasta zanieczyszczenie wód i ziemi solą. Utrzymanie "czarnej jezdni" wymaga stosowania bardzo dużych ilości chlorku sodu i chlorku wapnia do posypywania zaśnieżonych dróg. Poza tym transport samochodowy jest największym światowym odbiorcą ropy naftowej, którą transportuje się tankowcami – a co kilka lat media informują o katastrofie ekologicznej spowodowanej wypadkiem tankowca. Wraki samochodowe to niebezpieczne i trudne do utylizacji odpady, składają się z wielu trudnych do recyklingu tworzyw, a także zawierają oleje, płyny chłodnicze i hamulcowe, elektrolity z akumulatorów.
 
Transport lotniczy
 
Coraz częściej wybieramy samolot, również na krótkie dystanse. Kuszą nas niskie ceny biletów, które jednak nie zawierają pewnych istotnych kosztów naszego przelotu, ponoszonych przez środowisko. Prawie wszystkie problemy związane z transportem samochodowym, wiążą się także z transportem samolotowym, tylko w większej skali.
 
Lotniska zabierają naprawdę dużo miejsca, a do tego zdecydowanie nikt nie chce blisko nich zamieszkiwać - ani ludzie, ani zwierzęta. W okolicy portów lotniczych poziom hałasu jest bardzo wysoki (czego negatywne skutki opisane są powyżej) i prawie zawsze w bliskości lotniska przekracza normy Światowej Organizacji Zdrowia określone dla osiedli, szkół i szpitali. Na ziemi z samolotów, podobnie jak z rur wydechowych samochodów, wydostają się substancje szkodliwe dla zdrowia (patrz wyżej). W powietrzu, w górnej części troposfery i dolnej części stratosfery, gdzie poruszają się samoloty, wydostające się z samolotów substancje (głównie CO2, NOx, metan i para wodna) mają nieco inne oddziaływanie, m.in. znacznie bardziej przyczyniają się do zmian klimatycznych. Ze wszystkich środków transportu samoloty mają największy negatywny wpływ na zmiany klimatu.
 
Transport kolejowy
 
Transport kolejowy, w porównaniu z transportem drogowym i lotniczym, jest najmniej szkodliwy dla środowiska i najbardziej efektywny energetycznie. Trakcje, dworce i pozostała infrastruktura kolejowa zabiera względnie najmniej przestrzeni w stosunku do ilości pasażerów, którzy mogą się dzięki niej przemieszczać (dwu- lub trzykrotnie mniej miejsca na jednego podróżnego). Elektryczne lokomotywy lokalnie w ogóle nie zanieczyszczają powietrza szkodliwymi substancjami. Teoretycznie mogłyby również w ogóle nie przyczyniać się do emisji CO2, jeśli napędzająca je energia pochodziłaby z odnawialnych źródeł. Nie bez znaczenia jest też fakt, że to bardzo bezpieczny środek transportu – w wypadkach kolejowych ginie 30-krotnie mniej osób, niż w wypadkach drogowych. Największym problemem związanym z koleją pozostaje znaczny hałas oraz wibracje generowane przez pociągi.
  
 
Na podstawie:
"Wpływ transportu drogowego na środowisko i zdrowie ludzi", Zielone Mazowsze, 2006
"Climate change and tourism", WTO & UNEP, 2008
"Zagrożenia środowiskowe ze strony transportu", Artur Jerzy Badyda, w "Nauka", 4/2010
Komentarze