Nadchodzą święta. Ulice, sklepy i mieszkania mienią się od choinkowych lampek, ale ich blask może być dość zwodniczy. W Austrii organizacja ochrony środowiska przetestowała lampki choinkowe pod kątem niebezpiecznych chemikaliów. Niestety wykryto w nich toksyczne substancje.
W ponad połowie badanych lampek choinkowych, które kupiono w siedmiu różnych sklepach, wykryto niebezpieczne chemikalia. Dwa z tych produktów w ogóle nie powinny były zostać dopuszczone do sprzedaży, ponieważ zawierały plastyfikator DEHP, który od ponad dwóch lat jest zakazany w prawie wszystkich przedmiotach codziennego użytku. Dlaczego?
DEHP może zaburzać dojrzewanie płciowe dzieci i jest częściowo odpowiedzialny za trwający od lat spadek płodności u mężczyzn. DEHP wykryto w stężeniach sięgających 8,4 procent wagowych, czyli 84 razy więcej niż stężenie graniczne. Wyniki te są szczególnie niepokojące, ponieważ DEHP jest aktywny hormonalnie i nawet bardzo małe ilości mogą wyrządzić w organiżmie ogromne szkody.
Plastyfikatory, które znajdują się w tworzywach sztucznych ulatniają się z produktów i mogą dostać się do naszego organizmu nie tylko wtedy, gdy ich dotykamy, ale także przez układ oddechowy. Niezależne i akredytowane laboratorium przeanalizowało łącznie jedenaście lampek choinkowych pod kątem określonych substancji niebezpiecznych, takich jak plastyfikatory, metale ciężkie czy chlorowane parafiny.
Analizowane substancje są sklasyfikowane jako substancje wzbudzające szczególnie duże obawy, w skrócie SVHC, zgodnie z
unijnym prawodawstwem dotyczącym chemikaliów REACH.
Wiele substancji SVHC jest nadal dopuszczonych do stosowania w produktach, chociaż ich szkodliwy wpływ na ludzi i środowisko jest już znany.
Dobra wiadomość jest taka, że konsumenci mają prawo żądać od producentów informacji, czy w danym produkcie znajdują się SVHC. Aby ułatwić wysyłanie takich zapytań, w ramach projektu „LIFE AskREACH” opracowano aplikację na smartfony
Pytaj o Chemię. Za pomocą aplikacji można skanować kody kreskowe produktów w celu uzyskania informacji dotyczącej zawartości SVHC.
BADANE CHEMIKALIA
- Ftalany czyli estry kwasu ftalowego, to grupa około 40 substancji chemicznych, które są używane głównie jako plastyfikatory do PVC. Niektóre z nich mają działanie zaburzające gospodarkę hormonalną, co oznacza, że mogą wpływać na hormony w organizmie; mogą szkodzić płodności i szkodzić nienarodzonemu dziecku, na przykład poprzez utrudnianie dojrzewania płciowego. Niektóre ftalany wykazują działanie antyandrogenne, takie jak zmniejszona produkcja testosteronu i mogą mieć szkodliwy wpływ na czynność jąder. Plastyfikatory mogą parować z artykułów, a ludzie są narażeni na działanie tych substancji przez skórę i oddychanie.
- SCCP są toksyczne w niskich stężeniach dla organizmów wodnych, zakłócają funkcje endokrynologiczne i podejrzewa się, że powodują raka u ludzi. SCCP są stosowane jako zmiękczacze i środki zmniejszające palność w artykułach z PVC, a także ich podstawowe zastosowanie jako smary w cięciu metali. W 2017 roku rządy zgodziły się na umieszczenie SCCP w konwencji sztokholmskiej do globalnej eliminacji. To plasuje SCCP jako jedną z najgorszych chemikaliów na świecie. Od tego czasu wprowadzanie do obrotu artykułów zawierających SCCP w stężeniu powyżej 0,15% jest zabronione.
- Metale ciężkie czyli rtęć, kadm, arsen, chrom i ołów. Zwykle ich śladowe ilości występują w naturze. Wiele z nich jest niezbędnych dla roślin, zwierząt i ludzi, ale nawet w lekko podwyższonym stężeniu mogą być szkodliwe. Część gleb w różnych miejscach świata jest poważnie zanieczyszczona metalami ciężkimi, które mogą przenikać do wód gruntowych, a następnie akumulować się w roślinach, ale także w kościach, wątrobie, nerkach i czerwonych krwinkach zwierząt i ludzi. Niektóre metale ciężkie i/lub ich związki są rakotwórcze, szkodliwe dla rozrodczości lub mają negatywny wpływ na układ nerwowy i takie narządy jak nerki i wątroba. Są stosowane w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych, sprzęcie AGD, biżuterii i zabawkach.
- Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
Powstają podczas niecałkowitego spalania biomasy (np. drewna, węgla czy oleju) i są często rakotwórcze, mutagenne, toksyczne dla rozrodczości i toksyczne dla środowiska wodnego. Związki te mogą znajdować się w uchwytach kierownicy roweru lub rękojeściach narzędzi. Często występują w tanich wyrobach z tworzyw sztucznych czy gumy.
