Toksyczna moda
Środa, 05.05.2021. Katarzyna Salus
Toksyczna moda
Fot. Jonathan Borba on Unsplash
Odzież produkowana jest coraz taniej w coraz większych ilościach, zgodnie z trendem tzw. szybkiej mody. Wraz z szybkim rozwojem przemysłu odzieżowego, włókna syntetyczne stają się coraz bardziej popularne i stanowią obecnie 70% wszystkich ubrań. Najpopularniejsze typy włókien to poliester, poliamid, elastan i poliakryl.
Włókna syntetyczne składają się z polimerów syntetycznych, innymi słowy z tworzywa sztucznego. Otrzymywane są w procesie chemicznym z surowców kopalnych, takich jak ropa naftowa. Następnie wzbogaca się je dodatkami chemicznymi, aby nadać włóknu, a ostatecznie gotowej odzieży, pożądany kolor, kształt i inne właściwości. Najpopularniejsze chemikalia stosowane w przemyśle odzieżowym to barwniki, wybielacze, rozpuszczalniki, zmiękczacze i impregnaty. Niektóre z tych substancji mogą być szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i środowiska.
 
Nawiasem mówiąc: włókna takie jak wełna, bawełna, len, jedwab czy konopie należą do włókien naturalnych i są pozyskiwane z odnawialnych materiałów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Chociaż proces produkcji jest inny, stosuje się tu również wiele substancji chemicznych: na przykład bawełna jest uprawiana w monokulturach i przy użyciu pestycydów, a wełna owcza jest silnie bielona. Do odzieży z włókien naturalnych również dodawane są substancje chemiczne, aby uzyskać pożądane właściwości lub chronić ją przed pleśnią podczas transportu w kontenerach. 
 
Fot. Waldemar Brandt on Unsplash 
 
W jaki sposób odzież może zagrażać naszemu zdrowiu?
 
Substancje niebezpieczne możemy wchłaniać poprzez jedzenie, skórę i oddychanie. Kiedy nosimy ubrania, które zostały poddane działaniu wielu chemikaliów, wchłaniamy je głównie przez skórę, ponieważ niezależnie od włókna naturalnego czy syntetycznego, dodatki z naszych ubrań z czasem rozpuszczają się, szczególnie pod wpływem ciepła naszego ciała.
 
Dlaczego włókna syntetyczne są szczególnie problematyczne?
 
Plastik to polimer wzbogacony dodatkami. Możesz wyobrazić sobie strukturę polimeru jako siatkę, a dodatki jako małe kropki w tej siatce. Nie są tam zakotwiczone jako stałe składniki i mogą coraz bardziej rozpuszczać się wraz z postępującym użytkowaniem. Długotrwały kontakt ze skórą, silna ekspozycja na ciepło i pocenie się mogą spotęgować emisję tych substancji. 
 
Jakie są zagrożenia dla zdrowia?
 
Substancje niebezpieczne mogą wywoływać różne choroby w naszym organizmie. Na przykład często wpływają na nasz wrażliwy układ hormonalny. To z kolei może prowadzić do różnego rodzaju problemów zdrowotnych, takich jak bezpłodność, niedobór odporności czy zaburzenia rozwojowe u dzieci i niemowląt. Właściwości zaburzające aktywność hormonalną można znaleźć między innymi w barwnikach azowych, które są popularnym syntetycznym środkiem do barwienia odzieży. Innym przykładem substancji niebezpiecznych w odzieży są biocydy i nanosrebro, które mają właściwości zabijania bakterii. Dlatego często są zawarte jako dodatek do syntetycznego włókna akrylowego, które jest wykorzystywane między innymi do produkcji odzieży sportowej.
 
Fot. Unsplash
 
Dlaczego wytyczne prawne nas nie chronią?
 
Istnieją wytyczne prawne dotyczące stosowania substancji niebezpiecznych w odzieży - na sztukę odzieży. Jednak nie uwzględniają one tego, że każdego dnia stykamy się z wieloma różnymi chemikaliami (nie tylko z odzieży), z których część kumuluje się w organizmie. Istnieje ryzyko, że substancje będą ze sobą oddziaływać. Nazywa się to „efektem koktajlu”, a konkretne efekty długoterminowe są przedmiotem aktualnych badań.
 
Co mogę zrobić?
 
Ogólnie rzecz biorąc, zaleca się wybieranie włókien naturalnych zamiast włókien syntetycznych, aby zmniejszyć ryzyko narażenia na substancje niebezpieczne. Należy jednak wybierać produkty z oznakowaniem ekologicznym (np. GOTS), aby mieć pewność, że nie zawierają substancji niebezpiecznych. Nowe ubrania należy również wyprać przed pierwszym użyciem, ponieważ wiele substancji rozpuszcza się już w jednym cyklu prania. Z tego samego powodu warto, nie tylko w trosce o środowisko, kupować ubrania używane, które w większości były już wielokrotnie prane. W przeciwnym razie obowiązuje zasada: jakość zamiast ilości! Chroni to nie tylko Twoje zdrowie, ale także środowisko.
 
Co jeszcze mogę zrobić?
 
Zawsze możesz zapytać producenta, czy w jego produkcie znajdują się szkodliwe substancje. Możesz zrobić to łatwo przy pomocy naszej aplikacji na smartfony Pytaj o chemię. Pobierz aplikację i skanuj kody kreskowe. Producent ma obowiązek Ci odpowiedzieć w ciągu 45 dni.
Komentarze